चुनाव विश्लेषण: भाजपा को सत्ता में बने रहने का स्पष्ट जनादेश, इसमें सबक भी है निहित

देहरादून,कुशलकोठियाल।उत्तराखंडकीसत्तामेंहरपांचसालबादबदलावकेमिथककोतोड़तेहुएभारतीयजनतापार्टीकोसत्तामेंबनेरहनेकास्पष्टजनादेशमिलाहै।जनादेशस्पष्टहै,जबकिसबकइसमेंनिहितहै।इसेबांचनेकेलिएभाजपा,कांग्रेसवअन्यदलोंकोअतिरिक्तप्रयासकरनेहोंगे।इसेसमझनाकठिनहैवनजरअंदाजकरनाआसान।सबकसीखनापार्टीकेहितमेंहोगावअवहेलनाकरनाहानिकारक।

यहपरिणामभाजपाकेलिएजितनाहर्षकाविषयहै,राज्यकाहितचाहनेवालोंकेलिएभीउतनाहीसंतोषकाकारणभी।प्रधानमंत्रीनरेन्द्रमोदीनेउत्तराखंडकोजितनामहत्वदिया,इससेपहलेकभीकिसीप्रधानमंत्रीकेकालमेंनहींमिलपाया।इसकीवजहदिल्लीसेउत्तराखंडकोदेखनेवसमझनेकेदृष्टिकोणकाअंतररहा।उत्तराखंडकोराजनीतिकचश्मेसेदेखनेवालेरणनीतिकारोंकेलिएइसराज्यकीकीमतकेवलपांचलोकसभासदस्योंवालीरही।परिणामयहहुआकिउत्तराखंडकेसामरिक,धार्मिकएवंपर्यावरणीयमहत्वकाआकलनकभीकियाहीनहींगया।वर्तमानकेंद्रसरकारनेउत्तराखंडमेंनिहितइनमूल्योंकोमान्यतादीवइसकेअनुसारहीराज्यकोउसकेअधिकारदेनेशुरूकिए,परियोजनाओंपरकामकरनाशुरूकिया।वर्तमानमेंढांचागतक्षेत्रमेंहीएकलाखकरोड़सेअधिककीपरियोजनाओंपरकामचलरहाहै।कुछइसेकेंद्रकीदरियादिलीकहरहेहैं,लेकिनवास्तवमेंयहराष्ट्रहितमेंमोदीसरकारकीसमझदारीहै।इससेउत्तराखंडकाभलातोहुआहीहै,भाजपाकेलिएअनुकूलवातावरणभीतैयारहुआ।

चुनावपरिणामकापूराश्रेयभाजपासांगठनिककौशलकोदेदेनायाकांग्रेसकीरणनीतिकअसफलताकोजिम्मेदारबतादेना,बड़ीराजनीतिकघटनाकाअतिसरलआकलनहोजाएगा।उत्तराखंडकेविधानसभाचुनावमेंसरकारबदलनेकीपरंपरा,कांग्रेसीतरकशमेंपांचसालतीनमुख्यमंत्रीकातीर,एंटीइनकंबेंसी,महंगाई,बेरोजगारी,नागरिकसमस्याएंऔरसिटिंगविधायकोंकेखिलाफउपजागुस्साचुनावपरिणाममेंसीमिततौरपरहीदिखाईदिया।चुनावपरिणामकीविवेचनाकोराजनीतिकदलोंतकसीमितरखना,राज्यकीजागरूकजनताकेसाथअन्यायहोगा।राज्यवासियोंकीराजनीतिकसमझवपरिपक्वताकोलोकतांत्रिकसलामतोबनताहीहै।सबकीसुनीऔरकरीअपनेमनकी।पार्टियोंकेप्रांतीयनेताओंकेचाल-चरित्रकाआकलनकिया,साथहीकेंद्रीयनेतृत्वकीगंभीरताऔरराज्यकेप्रतिसमर्पणकोभीकसौटीपरकसा।कांग्रेसकेप्रांतीयरणनीतिकारोंकोशोधकरनाचाहिएकिकहींराष्ट्रीयविषयोंपरउनकेनेतृत्वकाकदमयहांकीभावनाकेविपरीततोनहींरहा।चुनावअभियानमेंमुफ्तबिजली,मुफ्तसिलेंडर,मुफ्तयात्रजैसीलुभावनीघोषणाएंमतदाताकोप्रभावितनहींकरपाईं।सत्तामेंआएतोयहकरेंगे(घोषणापत्र)परसीधायकीनकरनेकेबजायमतदातानेशायदयहभीदेखाकिआपनेकियाक्या-क्याहै।कागजीवायदोंकेबजायजमीनपरदिखरहेकामपरयकीनकिया।

यहमाननाभीउचितनहींहोगाकिमतदातानेभाजपाकोदोबारासरकारबनानेकामौकादियावसबककेवलकांग्रेसकोहीसिखायाहै।भाजपाकोपूर्णबहुमतदेनेकेसाथ-साथमतदाताकहींनकहींउसेयहसबकभीसिखातादिखरहाहैऔरसचेतकररहाहैकिगलतियोंकीपुनरावृत्तिनाहो।नरेन्द्रमोदीकेनामवकामनेसत्ताफिरसौंपीहै,लेकिनबेहतरप्रदर्शनकीअपेक्षाआनेवालीप्रदेशसरकारसेभीकीहै।जिसतरहउत्तरप्रदेशकेचुनावमैदानमेंमोदीकेसाथयोगीभीकुछजोड़गए,उसीतरहकाकुछकामउत्तराखंडकीनईसरकारकेमुख्यमंत्रीभीकरें।

भाजपाकेलिएमुख्यमंत्रीपुष्करसिंहधामीकाहारनाबड़ीचिंताकाविषयहोगा।पांचसाल-तीनमुख्यमंत्रीकेबुरेअनुभवकोदेखतेहुएइससेज्यादाचिंताअबनईसरकारकेमुख्यमंत्रीकेचयनकीहोनीचाहिए।छहमाहपहलेमुख्यमंत्रीबनाएगएधामीसेजोअपेक्षाकीगईथीं,वहउन्होंनेकाफीहदतकपूरीकीं।जनतावसरकारकेबीचपिछलेसाढ़ेचारसालोंमेंपनपीसंवादहीनताकोपाटनेकाप्रयासकिया।इसप्रयासमेंवहइसहदतकलगेकिअपनीसीट(खटीमा)सेकुछकटगए।

सत्तामेंआनेकीपूरीहवाकेसाथकांग्रेसनेराज्यमेंपहलीबारसुनियोजितप्रचारअभियानछेड़ा।कईकारककांग्रेसकेहकमेंहोनेकेबावजूदकहांचूकगए,शायदअबकांग्रेसइसप्रश्नकाउत्तरगंभीरतासेखोजे।पिछलेचुनावमेंजबहरीशरावतबतौरमुख्यमंत्रीदो-दोसीटोंसेहारगएतोइसबारभीइनबुजुर्गवारकेनेतृत्वमेंप्रदेशमेंफिरशंखनादकरदियागया।पिछलेजनादेशकीजाने-अनजानेकीगईअवहेलनाकांग्रेसकोभारीपड़ी।पिछलेछहमहीनोंमेंहरीशरावतकीलड़ाईकिसकेलिएहैऔरवहकिनसेलड़रहेहैं,यहमतदाताओंकीभीसमझमेंनहींआया।वहमुख्यमंत्रीकेचेहरेकीलड़ाईलड़तेरहेऔरइसकेलिएअपनोंसेभीलड़ते-भिड़तेरहे।वहपार्टीहाईकमानकोदबावमेंलानेमेंकामयाबरहेऔरटिकटदिलानेवकाटनेमेंभीनिर्णायकभूमिकानिभागए।जनतामेंयहसाफसंदेशगयाकिकांग्रेसकेबहुमतमेंआनेपरहरीशरावतहीमुख्यमंत्रीहोंगे।

[राज्यसंपादक,उत्तराखंड]